[REVIEW ĐỦ] Paolo Giordano, 1 nhà nghiên cứu lý thuyết vật lý, đã xoay chuyển tình thế tại Italy vào đầu tháng 2/2020 với bài nghiên cứu “The Mathematics of Contagion” (Toán học ứng dụng trong Bệnh Truyền nhiễm), giúp cho chính phủ Italy mạnh dạn thực hiện các biện pháp ngăn chặn lây nhiễm cộng đồng như cách ly, đóng cửa… Và người ta kỳ vọng 1 cuốn sách “hợp thời” của Paolo về những kiến thức khoa học đầy đủ hơn. Nhưng không, Paolo lại dành 80 trang sách ngắn ngủi để viết 30 bài tiểu luận rất rất ngắn về những điều rất rất căn bản mà mỗi người chúng ta cần biết và cần làm trong thời gian này.
Mỗi bài tiểu luận dài 1-2 trang là những suy nghĩ, tự ngẫm của Paolo về dịch Covid-19 đã mở mang cho chúng ta 1 cái nhìn sâu sắc hơn, về 1 cuộc sống tới đây: mới mẻ và cũng đầy gian nan. Vài chương đầu, Paolo nói về những điều hết sức căn bản để mọi người có thể hiểu khi nghe tin tức về Covid: mô hình SIR, R0, đồ thị tăng cấp, và cả miễn dịch cộng đồng. Ông viết: “Toán học không chỉ là khoa học của những con số…. mà thực chất là khoa học của những liên kết. Và lây lan là truyền nhiễm qua những liên kết xã hội”. Nhưng ko cần 1 công thức toán, Paolo diễn giải khoa học Dễ hiểu đến không tưởng!
Thay vì những lời cảnh báo, những đe doạ hay những tiếng hô hào, Paolo nhẹ nhàng kể lại những suy nghĩ của bản thân về quyết định hàng ngày: đi party hay ở nhà; tham gia cuộc đua “productivity” (hiệu suất công việc) hay chậm lại. Chúng ta, theo Paolo, cần “rất nhiều sức mạnh, rất nhiều sự hy sinh, rất nhiều sự bình tĩnh” trong thời gian này. Trong thời gian này, chúng ta làm hay không làm gì không còn là về bản thân nữa.
Pablo chiêm nghiệm về 1 cuộc sống “bình thường” mới, cảnh tỉnh chúng ta rằng: Có ngày nay, con người chính là nguyên nhân. Lây nhiễm, con người là tác nhân. Và thoát hay không thoát ra dịch này, con người chính là giải pháp.
Có lẽ những ai theo dõi thông tin hàng ngày, hiểu về khoa học thì chẳng thấy cuốn sách mỏng nhẹ này có gì đặc biệt. Nhưng tôi lại cảm thấy giá trị của nó nằm ở 1 điều: "sự đơn giản hoá của những điều phức tạp trong lúc rối ren”.
[Dành các bạn trẻ, hoặc những ngừoi không muốn bị nặng đầu đọc trăm bài khoa học phân tích lòng vòng về Covid-19]